مشاوره و پزشکی

چرا اکنون که من باردار شده ام پستان هایم تا این حد دردناکنـد؟

درد پستان بیشتر به علت تولید بیش از حد هورمون های استروژن و پروژسترون است. افزایش ترشح این هورمون ها موجب افزایش جریان خون و تغییرات نسج پستان می شوند و در نتیجه ممکن است شما در پستان هایتان احساس تورم، درد، سوزش و گز گز، و حساسیت غیرعادی در لمس داشته باشید. بعضی از خانم ها معتقدند که این ناراحتـی مانند حالت تشـدید شده درد پستان ها درست قبل از شروع قاعدگی است. حساسیت پستان در لمس یکی از علائم اولیه بارداری است و معمولاً حدود هفته 4 تا 6 بارداری شروع شده و در تمام طول سه ماهه اول باقی می ماند.

چه تغییرات دیگری ممکن است رخ دهد؟

در حدود 8 هفتگی پستان ها شروع به بزرگ شدن می کنند و در تمام دوران بارداری مرتب بزرگتر می شوند. ممکن است پستان هایتان یک یا دو سایز بزرگتر شود. بخصوص اگر اولین بار است که باردار شده اید. ممکن است پستان هایتان خارش داشته باشد زیرا پوست روی آن مرتباً در حال کش آمدن است. حتی ممکن است خطوطی نیز روی آن ها بوجود آید. ولی اگر پستان هایتان خیلی بزرگ نشد نگران نشوید. این حالت نیز طبیعی است و به هیچ وجه به معنای آن نیست که شما قادر به شیر دادن نخواهید بود. ممکن است وریدها از زیر پوسـت قابل رویت باشند و نوک پستان نیز پر رنگ تر و بزرگتر شود (رنگدانه هایش بیشتر شود). بعد از اولیـن ماه ها، آرئول ها- یعنـی قسمت دایره ای رنگدانه دار دور نوک پستان- نیز پر رنگ تر و بزرگتر می شود. ممکن است پیش از این متوجه برآمدگی های کوچک در آرئول نشده باشید ولی در دوران بارداری این برآمدگی ها که نوعی تجمع چربی هستند و توبرکول های مونت گومری خوانده می شوند، خیلی بزرگتر می شوند. این تغییرات، پستان های شما را آماده شیردهی می کند.

در طول آخرین ماههای بارداری ممکن است ماده زرد رنگ غلیظی از سینه شما نشت کند. این ماده کولوستروم یا آغوز (Colostrum) خوانده می شود و نوعی شیر مخصوص است که در روزهای اول شیردهی ترشح میشود. با اینحال اگر چنین نشتی بوجود نیامد نگران نشوید. پستان های شما درحال تولید کولوستروم است حتی اگر شما آثاری از آن مشاهده نکنید.

چگونه میتوان درد را کاهش داد؟

بهترین راه، استفاده از سینه بندهای مناسب است. ممکن است در دوران بارداری استفاده از سینه بندهای فنردار برای شما ناراحت کننده باشد. سینه بندهای نخی بهتر و راحت تر از انواعی هستند که از الیاف مصنوعی تهیه شده اند. برای پیشگیری از سائیدگی، سینه بندی را انتخاب کنید که از پارچه نـرمی تهیـه شده و نـزدیـک نوک پستـان درز نـدارد. سینه بندی که در طول روز استفاده می کنید باید به نگهداشتن پستان ها کمک کند بنابراین از یک سینه بند مخصوص بارداری استفاده کنید. (در طول سه ماهه سوم میتوانید یک سینه بند مخصوص شیردهی تهیه کنید چون در صورتیکه بخواهید فرزندتان را شیر بدهید بزودی به آن نیاز خواهید داشت.) در طول شب از سینه بندهای مخصوص خواب در دوران بارداری استفاده کنید که از الیاف نخی و نرم تهیه شده و در فروشگاه لوازم بارداری موجود است. هنگام انجام حرکات ورزشی بخصوص لازم است که از یک سینه بند کاملاً اندازه و نگهدارنده استفاده کنید زیرا پستان های شما سنگین تر شده اند. سینه بندی که مخصوص حرکات ورزشی تهیه شده باشد به نگهداشــتن پستان ها کمک بیشتری کرده و ناراحتی شما را به حداقل می رساند. هنگام خرید سینه بند دقت کنید که آنها را کمی بزرگتر از اندازه خود تهیه کنید تا جای اضافی برای رشد پستان ها و بزرگتر شدن شکم در حد یک یا دو سایز (هم در سطح cup سینه بند و هم در سطح دوره آن) را داشته باشد. بهترین کار آنست که سینه بندی را بخرید که اگر قزن قفلی آن را در حد تنگترین اندازه ببندید کاملاً مناسب و اندازه باشد. بنابراین جای کافی برای گشاد کردن خواهد داشت. بهتراست درست قبل از زایمان یک سینه بند مخصوص شیردهی بخرید

عفونت ادراری چیست؟

اغلب افراد لفظ عفونت ادراری را به جای لفظ عفونت مثانه که نوعی عفونت باکتریائی است که در مثانه ایجاد التهاب می کند و اغلب با علائمی نظیر احساس نیاز به دفع مکرر ادرار و سوزش ادراری همراه است، بکار می برند. این حالت که سیستیت نیز نامیده می شود در بین خانم های 20 تا 50 ساله که از نظر جنسی فعال هستند، نسبتاً شایع است.

البته باکتری می تواند هر بخشی از دستگاه ادراری را آلوده سازد. دستگاه ادراری از کلیه ها که ادرار را ترشح می کنند شروع می شود و بصورت لوله هایی که حالب خوانده می شوند تا مثانه کشیده می شود که ادرار در آن جمع می شود. دستگاه ادراری به پیشابراه ختم می شود که لوله کوتاهی است که ادرار را به خارج از بدن می برد.

وقتی باکتری های موجود در روده ها از راه رکتوم به پیشابراه برسد و از آنجا بالا رفته وارد مثانه شود، عفونت بوجود می آید. باکتریها می توانند مثانه را آلوده کرده سیستیت ایجاد کنند و یا بدون آنکه علامتی ایجاد کنند، در آنجا تکثیر یابند. در هر یک از این موارد، باکتریها ممکن است از راه حالب بالا رفته و کلیه ها را دچار عفونت سازند. عفونت کلیه خطرناک است و ممکن است به زایمان زودرس یا سایر عوارض بیانجامد.

آیا بارداری احتمال ابتلا به عفونت ادراری را بالا می برد؟

بارداری احتمال ابتلا به عفونت هر یک از بخش های دستگاه ادراری را بالا می برد. مقادیر زیاد هورمون پروژسترون موجب شل شدن عضلات حالب و در نتیجه گشادتر شدن حالب می شود. رحم در حال رشد می تواند به حالب ها فشار وارد آورد و جریان ادرار را در داخل آنها با اختلال مواجه کرده سرعت آنرا کُند سازد. رشد جنین موجب فشار بر روی مثانه می شود در نتیجه تخلیه آن هنگام دفع کامل نخواهد بود. نتیجه نهایی این اختلالات آن خواهد بود که عبور ادرار در مسیر دستگاه ادراری بیشتر طول می کشد و باکتریها قبل از خروج از بدن زمان بیشتری برای تکثیر در اختیار خواهند داشت. به همین دلیل است که پزشک در همان اولین نوبت معاینات دوران بارداری آزمایش ادرار درخواست می کند، خواه شما علائم عفونت ادراری داشته باشید یا خیر. اگر این تست اولیه منفی باشد احتمال بروز عفونت ادراری در طول دوران بارداری پائین خواهد بود. ولی اگر شما یکی از گروه 5 تا 7% خانم هایی باشید که باکتری در ادرارشان یافت می شود، باید برای برطرف کردن آن از آنتی بیوتیک استفاده کنید. اگر این نوع عفونت باکتریائی درمان نشود احتمال بروز عفونت کلیه در دوران بارداری 30% است.

علائم سیستیت چیست؟

علائم عفونت مثانه (سیستیت) در خانم ها متفاوت است و میتواند به شکل های زیر بروز کند:

• درد، ناراحتی و سوزش هنگام دفع ادرار (و احتمالاً هنگام مقاربت جنسی)
• ناراحتی لگن یا درد قسمت تحتانی شکم (اغلب در قسمت فوقانی استخوان لگن)
• افزایش دفعات دفع ادرار و احساس فشار و نیاز به ادرار کردن به طور مکرر حتی زمانی که میزان ادرار در مثانه بسیار کم است
• ادرار بدبو
• ادرار کدر
• وجود خون در ادرار (اغلب با چشم غیرمسلح دیده نمی شود)

از آنجائیکه میل زیاد به دفع ادرار در دوران بارداری امری شایع محسوب می شود ممکن است تشخیص قطعی سیستیت مشکل باشد بخصوص در مواردی که علائم خفیف است. اگر شـما فکر می کنید که ممکن است مبتلا به عفونت شده باشید از پزشک خود بخواهید تا درخواست آزمایش ادرار کند تا بتوان تشخیص قطعی داد. عفونت درمان نشده شما را در معرض خطر شدید عفونت کلیه در دوران بارداری قرار میدهد؛ بنابراین بسیار مهم است که درمان به تأخیر نیفتد.

علائم عفونت کلیه چیست؟

علائـم انتـشـار عفونـت به کلیه ها و اینکه شما نیازمند مراقبت های فوری پزشکی هستید عبارتند از:

• تب شدید، اغلب همراه لرز و تعریق
• درد در قسمت تحتانی پشت یا پهلو درست زیر دنده ها که ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشد و احتمالاً درد شکم
• تهوع و استفراغ
• وجود چرک و خون در ادرار (ممکن است با چشم غیرمسلح دیده نشود)

علائم سیستیت نیز ممکن است در عفونت کلیه دیده شود. عفونت کلیه یکی از خطرناک ترین عوارض دوران بارداری است و ممکن است به زایمان زودرس یا سایر اختلالات بیانجامد؛ بنابراین شما باید فوراً توسط پزشک ویزیت شده و تحت درمان قرار بگیرید.

ابتلا به عفونت ادراری در دوران بارداری چه درمانی نیاز دارد؟

اگر شما هنگام بارداری دچار سیستیت شوید و یا در اولین معاینه دوران بارداری باکتری در ادرار شما دیده شود باید به مدت 7 تا 10 روز آنتی بیوتیک خوراکی دریافت کنید. (بسیاری از آنتی بیوتیک ها را میتوان با اطمینان در دوران بارداری مصرف کرد). اگر علائم سیستیت دارید، احتمالاً با مصرف آنتی بیوتیک در عرض چند روز این علائم برطرف خواهند شد ولی به هر حال ادامه یک دوره درمان بطور کامل بسیار ضروری است تا دستگاه ادراری از وجود باکتری پاک شود.

بعد از درمان باید آزمایش ادرار را تکرار کنید تا مشخص شود که عفونت برطرف شده است. انجام کشت های مکرر ادرار با فواصل معین در تمام دوره بارداری امری الزامی است تا از عدم بازگشت عفونت اطمیـنان حاصل شود. در 40% خانم های بـاردار که دچـار عفونت ادراری می شوند عفونت تکرار می شود. به منظور پیشگیری از عود عفونت، در صورت تکرار عفونت مثانه، ممکن است آنتی بیوتیک بطور دائم و با یک دوز پائین تا زمان زایمان تجویز شود.

در صورت بروز عفونت کلیه در دوران بارداری شما باید بستری شوید و آنتی بیوتیک وریدی دریافت کنید و از نظر علائم زایمان زودرس تحت نظر باشید. پس از درمان باید مرتباً آزمایش ادرار را تکرار کنید و برای باقی مانده دوران بارداری تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار گیرید زیرا شما همواره در معرض خطر عود عفونت کلیه خواهید بود.

چگونه میتوان از عفونت ادراری پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از عفونت ادراری میتوانید اقدامات زیر را بکار بندید:

• مقدار زیادی آب بنوشید. روزانه حداقل 8 لیوان با گنجایش 240 سی سی آب بنوشید.
• هیچگاه احساس دفع ادرار را نادیده نگیرید و سعی کنید هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید.
• بعد از اجابت مزاج موضع را از جلو به عقب تمیز کنید تا از ورود باکتری های مدفوع به پیشابراه پیشگیری شود.
• پیش از مقاربت جنسی و بعد از آن ادرار کنید و دستگاه تناسلی را با آب و صابون ملایم بشوئید.
• عصاره شاتوت بنوشید. مطالعات نشان داده اند که آب عصاره شاتوت میزان باکتریها را کاهش داده و از جایگزینی باکتری های جدید در دستگاه ادراری پیشگیری می کند. (هرچند نوشیدن عصاره شاتوت عفونت ادراری را درمان نخواهد کرد و دقت کنید که اگر دارای علائم عفونت ادراری هستید باید به پزشک مراجعه کنید و آنتی بیوتیک دریافت کنید).
• از فرآورده های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری یا پودر) و صابون های قوی خودداری کنید زیرا پیشابراه و دستگاه تناسلی را تحریک می کند و محیط کشت مناسبی برای رشد باکتریها خواهد بود. در دوران بارداری از دوش واژینال استفاده نکنید.
• لباس های زیر خود را از نوع نخی انتخاب کنید و از جوراب شلواری هایی که قسمت بالای آن نخی است استفاده کنید

آیا می توانیم در طول بارداری آمیزش داشته باشیم؟

البته که بله! معمولا در یک بارداری عادی مقاربت برای زن باردار سالم و همسرش ایرادی ندارد. برخی پزشکان آمیزش جنسی را در هفته آخر بارداری ممنوع می کنند، ولی همه پزشکان با این نظر موافق نیستند در این مورد می توانید نظر پزشک خود را جویا شوید.

فعالیت جنسی مکرر نباید در یک بارداری سالم، مشکلی ایجاد کند. معمولا زوجین می توانند فعالیت جنسی قبلی خود را ادامه دهند. البته اگر در معرض زایمان زودرس باشید یا یکی از مشکلات بارداری مانند کوتاهی یا اتساع دهانه رحم، نشت مایع آمنیوتیک، جفت سرراهی یا خونریزی داشته باشید و یا اینکه سابقه سقط ناشی از زایمان زودرس را داشته باشید احتمالا پزشک معالج شما را از انجام نزدیکی منع خواهد کرد.

آیا آمیزش جنسی در دوران بارداری به جنین آسیب می رساند ؟

بسیاری از مردان می خواهند بدانند که آیا فعالیت جنسی به جنین صدمه می رساند یا خیر. آمیزش جنسی و انزال، هیچ یک در بارداری کم خطر ایرادی ندارد. جنین در محفظه عضلانی رحم قرار دارد و از جنین بوسیله مایع آمنیوتیک و کیسه آمنیوتیک به خوبی محافظت می شود. یک پوشش مخاطی ضخیم دهانه رحم را می پوشاند و مانع از انتقال عفونت نیز می شود. ممکن است چندی بعد از اوج لذت جنسی جنین شما تکان بخورد! در این مورد نیز نگران نباشید چون این افزایش تحرک بدلیل افزایش جریان خون ناشی از افزایش ضربان قلب شماست نه بخاطر اینکه جنین احساس درد می کند یا از آنچه روی داده چیزی فهمیده است.

با این حال اگر هنوز نگرانید و پرسشی در این باره دارید، در یکی از جلسات مراقبت بارداری که هر دو حضور دارید آنرا مطرح کنید.

آیا میل جنسی در دوران بارداری تغییر می کند؟

عموما تمایل جنسی زنان باردار از یکی از دو الگوی زیر پیروی می کند:

1. کاهش میل جنسی در سه ماهه اول و سوم بارداری و افزایش آن در سه ماهه دوم
2. کاهش تدریجی میل جنسی با پیشرفت بارداری

طی سه ماهه اول ممکن است دچار تهوع و ضعف باشید. طی سه ماهه سوم ممکن است افزایش وزن، بزرگ شدن شکم و حساسیت سینه ها و سایر مشکلات باعث شوند کمتر میل به تماس جنسی داشته باشید. این حالت طبیعی است. در مورد حس خود با همسرتان صحبت کنید و سعی کنید راهی بیابید که برای هر دوی شما رضایت بخش باشد.

بارداری در بعضی زنان باعث افزایش میل جنسی می شود. فارغ شدن از نگرانی در مورد احتمال بارداری به برخی از زنان احساس رهایی می بخشد. در برخی موارد، یک زن در دوران بارداری است که برای اولین بار به اوج لذت جنسی می رسد و یا چند بار اوج لذت را تجربه می کند. این موضوع به دلیل افزایش فعالیت هومورنی و بیشتر شدن گردش خون لگن است.

برخی زنان فکر می کنند که بدلیل افزایش اندازه و تغییرات جسمانی ناشی از بارداری، جذابیت خود را از دست داده اند. ممکن است بعد از مقاربت احساس گرفتگی در شکم یا حساس شدن ناراحت کننده در سینه ها داشته باشند. در مورد این احساسات خود با همسرتان صحبت کنید، درک متقابل و محبت می تواند به هر دوی شما کمک کند.

آیا بارداری می تواند موجب تغییر در میل جنسی همسر شود؟

بله! بعضی از مردان خانم باردار خود را جذابتر از هر وقت دیگر می بینند و گروهی دیگر از شدت نگرانی برای سلامت مادر و جنین تمایلات جنسی خود را سرکوب کرده یا اصلا آنرا احساس نمی کنند. در هر صورت صحبت کردن می تواند باعث شود تا تغییر در رفتارها برای طرف مقابل قابل درک شود.

چه وضعیتهایی برای یک زوج باردار مناسب و راحت تر است؟

ممکن است با پیشرفت بارداری متوجه شوید که انتخاب وضعیت های جدید برای آمیزش جنسی ضروری است. ممکن است شکم شما باعث شود انتخاب برخی وضعیت ها برای شما ناراحت کننده باشد. به علاوه، توصیه می کنیم که حدود 16 هفتگی به پشت نخوابید چرا که وزن رحم بر روی عروق اصلی لگن ممکن است گردش خون این ناحیه را مختل کند. بهتر است برای آمیزش جنسی یا به پهلوی خود بخوابید و یا رو قرار گیرید.

چه زمانی باید از آمیزش جنسی اجتناب کرد؟

برخی وضعیت ها باید شما را نسبت به عدم انجام آمیزش آگاه سازد. اگر سابقه زایمان پیش از موعد دارید. ممکن است پزشک شما را آمیزش جنسی و یا رسیدن به اوج لذت جنسی باز دارد. اوج لذت جنسی باعث انقباض های خفیف رحمی می شود. مواد شمیایی موجود در ترشحات جنسی مرد ( منی ) نیز می توانند باعث تحریک انقباضات رحمی شوند. بنابراین شاید بهتر باشد که همسر یک زن باردار از تخلیه ترشحات جنسی خود داخل واژن اجتناب کند.

اگر سابقه سقط خود به خودی داشته باشید ممکن است پزشک شما را از رابطه جنسی و رسیدن به اوج لذت بر حذر دارد. با این حال هیچ رابطه ای بین آمیزش جنسی و سقط خود به خودی پیدا نشده است. در صورت وجود موارد زیر از فعالیت جنسی پرهیز کنید: جفت سه راهی یا پایین واقع شدن جفت در رحم، نارسایی دهانه رحم، آغاز پیش از موعد دردهای زایمانی، پاره شدن کیسه آب، درد به هنگام آمیزش جنسی، خونریزی بدون علت از واژن و یا ترشح از آن، وجود ضایعه بهبود نیافته هرپسی در همسر و یا آغاز زایمان.

علت تکرر ادرار در زمان حاملگی چیست؟

تکرر ادرار جزو شایعترین علائم اولیه حاملگی است که در حدود هفته ششم حاملگی شروع می شود. عمده ترین دلیل تکرر ادرار افزایش حجم خون در حاملگی است که سبب افزایش ادرار می شود. بزرگ شدن رحم در ادامه حاملگی نیز ممکن است سبب فشار بر روی مثانه و تکرر ادرار شود.

بعضی عقیده دارند که در سه ماهه دوم با رشد رحم به خارج از لگن تکرر ادرار کمتر می شود ولی تحقیقات شواهدی در این زمینه نشان نداده اند. واقعیت این است که تکرر ادرار در سه ماهه دوم ممکن است اصلاً کم نشود. در یک مطالعه که در آن زنان حامله دفعات و حجم ادرار خود را اندازه می گرفتند، محققین دریافتند که هم تعداد دفعات و هم حجم ادرار در طول حاملگی افزایش می یابد و کاهشی در سه ماهه دوم دیده نمی شود.

چگونه می شود دفعات ادرار کردن را کم کرد؟

سعی کنید چای و قهوه کمتر مصرف کنید زیرا این مواد تا حدی مدر (زیاد کننده ادرار) هستند. همچنین برای اینکه تعداد دفعات دستشویی رفتن در شب را کم کنید روزها مقدار زیادی آب بنوشید ولی در ساعات قبل از خواب آب ننوشید. یک راه دیگر این است که هنگام ادرار کردن کمی به جلو خم شوید تا مثانه کاملاً تخلیه شود. بیشتر از اینها کار دیگری نمی توان کرد. به قول یکی از مادران "طبیعت به این شکل دارد مادر را به بیدار شدن های شبانه بعد از بدنیا آمدن کودکش عادت می دهد!"

چه زمانی تکرر ادرار مشکلی جدی محسوب می شود؟

در صورت وجود درد و سوزش هنگام ادرار کردن و یا در صورتیکه بعد از ادرار کردن همچنان احساس نیاز به دستشویی رفتن دارید به پزشک مراجعه کنید. اینها ممکن است علائمی از عفونت ادراری باشند. عفونت های ادراری شایعترین عفونت های باکتریال در زنان حامله هستند و در صورتیکه درمان نشوند می توانند سبب عفونت کلیه و زایمان زودرس شوند.

آیا "نگه داشتن" ادرار سبب بی اختیاری می شود؟

بسیاری از زنان در طول حامگی دچار "بی اختیاری فشاری" می شوند. در این نوع بی اختیاری، هنگام سرفه، خنده، عطسه و بلند کردن اجسام سنگین مقداری ادرار از مثانه خارج می شود. این عارضه در سه ماهه سوم شایعتر است. برای جلوگیری از این عارضه بهتر است قبل از پر شدن بیش از حد مثانه، به دستشویی بروید.

انجام ورزش های کگل که سبب تقویت عضلات کف لگن می شود نیز می تواند به کاهش بی اختیاری فشاری کمک کند. بهتر است ورزش های کگل را در اویل حامگل شروع کنید و تا بعد از زایمان ادامه دهید . (در واقع اگر غیر از زمان حامگلی نیز این ورزش ها را انجام دهید بسیار مفید خواهد بود.) به خاطر داشته باشید که قبل از شروع ورزش مثانه خود را تخلیه کنید. در صورت نیاز می توانید از پد نیز استفاده کنید.

تکرر ادرار تا چه زمانی ادامه می یابد؟

تکرر ادرار به فاصلی کوتاهی پس از زایمان برطرف می شود. چند روز اول بعد از زایمان حجم و دفعات ادرار زیاد می شود زیرا بدن در حال دفع مایعات اضافی است که در طول حاملگی در بدن جمع شده است. ولی بعد از چند روز وضعیت به حالت زمان قبل از حاملگی بر می گردد